Urfaânın Kapaklı Pasajıândaki 1 metrekarelik dükkânda kaset satarak müzikle iliÅkilenen Mehmet Klay, 40 yıldır dengbêjlik baÅta olmak üzere müziÄe olan ilgisinin hiç dinmediÄini belirtti. 80âli yıllarda tüm baskılara raÄmen dengbêjlik kültürünün yok olmaması için köy köy dolaÅıp dengbêjlerin stranlarını kayıt altına alarak halka ulaÅtırdıÄını ifade eden Klay, bölgede dengbêjler baÅta olmak üzere yerel sanatçılardan aldıÄı ve gözü gibi baktıÄı yüzlerce kaseti hala arÅivinde bulunduruyor. Kürtçe kaset sattıÄı için 12 Eylül Askeri Darbesi'nde tutuklanarak 1 yıl 8 ay kaldıÄı Diyarbakır Cezaeviânde aÄır iÅkencelere maruz kalan Klay, darbenin ve sonrasındaki devlet politikasının bölgede dengbêjliÄi bitirme noktasına getirdiÄini ifade etti.Â
DENGBÃJLER KASETLERİNİ KUYULARDA SAKLADI
Dengbêjlerin 12 Eylül'de kasetlerini devletten korumak için poÅetlere sarıp aylarca kuyularda sakladıÄını belirten Klay, devlet baskısının oluÅturduÄu korkunun dengbêjliÄin yeni nesillere aktarılamamasını beraberinde getirdiÄini söyledi. Dengbêjlerin eserlerinde toplumsal sorun ve sıkıntılara vurgu yaptıÄını belirten Klay, dengbêjliÄin dinlerken eÄittiÄini kaydetti.
'SANAT HALK İÃİN YAPILIRDI'
Dengbêjlerin çirkin olan Åeyleri bile söylemleri ile güzel hale getirdiklerini ve bunun muazzam bir Åey olduÄunu belirten Klay, günümüzde bunu yapabilen sanatçıların kalmadıÄını söyledi. Dengbêj Baki Xidoânun 3 gün boyunca durmadan, günlük temel ihtiyaçlarından geri kalan vaktinin tamamında sürekli stran okuduÄunu söyleyen Klay, Baki Xido gibi birçok ünlü dengbêjin devlet baskısıyla yok olduÄunu ifade etti. Kavalıyla bütünleÅen Bilurvan Huso lakaplı ünlü dengbêjin koca bir orkestraya bedel olduÄunu dile getiren Klay, âBilurvan Huso, kendisine yapılan yanlıÅı anında beste yapıp düÄünde yüzlerce insana okurdu ve yanlıŠyapanı utandırırdıâ dedi. Kürt sanatçı AyÅe Åanâın da darbeden nasibini aldıÄını belirten Klay Åöyle devam etti: âO zamanlar AyÅe Åanâın plakları İbrahim Tatlısesâten daha fazla satardı. Ancak AyÅe Åan aslından vazgeçmeyip, asimile olmadıÄı için her zaman devletin baskısı altındaydı.â Günümüzde sanat üzerindeki baskının hala devam ettiÄini ve kalemlerin özgürce hareket edemediÄini sözlerine ekleyen Klay, âGeçmiÅte sanat halk için yapılırdı, ancak günümüzde devlet izin verdiÄi ölçüde yapılıyorâ dedi.
âSANAT, DARBELERLE BÃYÃK YARA ALDIâ
Mehmet Klay ile beraber Kürtçe müzik programı yapan Kürt sanatçı Hozan BeÅir ise, günümüzde dengbêjlerin yetiÅememesinin sebebini, eski edebi ve sanatsal ortamların olmamasına baÄladı. GeçmiÅte gençlerin yaÅlıların anlattıÄı çirokları (hikaye) dinlediÄini ve onlardan beslendiÄini dile getiren BeÅir, popüler kültürün dengbêjliÄin yanı sıra Kürt halkının edebiyatı ve kültürü üzerinde olumsuz etki yarattıÄını söyledi. BeÅir, âSistem popüler kültürü istediÄi gibi yönlendirerek halkı zehirliyor. Darbe zihniyeti hala devam ediyor. Sözde demokrat bir ülke diye geçiniyoruz, ancak bu topraklardan çıkan birçok sanatçı hala bu ülkeye alınmıyorâ diye konuÅtu.
HABER:MERKEZİ İBRAHİM UYGUR
Â