MAR STEFANOS (AZİZ STEFANOS) KİLİSESİNİN (KIZIL KİLİSE)
MAHZEN VE KATAKOMPU
URFA ULU CAMİİ’NİN ALTINDA YER ALIYOR.
VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN CAMİ İÇ MEKÂNINDA VE AVLUSUNDA
JEORADAR TARAMASI YAPTIRILARAK AZİZ STEFANOS KİLİSESİ’NİN MAHZEN/KATAKOMP
KALINTILARININ TESPİT EDİLMESİ VE BUNA GÖRE CAMİDE ARKEOLOJİK KAZILARIN YAPILARAK KALINTILARIN AÇIĞA ÇIKARILMASI URFA TURİZMİNE ÖNEMLİ KATKILAR SAĞLAYACAĞI BELİRTİLİYOR.
Uzmanlardan edinilen bilgiye göre, "Urfa Ulu Camii’nin, Urfa Piskoposu Aziz Rabbula tarafından eski bir sinagogun üzerine miladi 435 yılında inşa edilen, kırmızı mermer sütunlarının çok olması nedeniyle "Kızıl Kilise" olarak da adlandırı¬lan Aziz Stefanos Kilisesi’nin yerine inşa edildiği bilinmektedir.
Caminin, kilisenin avlusuna mı, yoksa esas me¬kânı üzerine mi inşa edildiği konusuna açıklık ge¬tirmek için 1979 yılında Müze Müdürü Osman Öçmen başkanlığında benim de Sanat Tarihçi Müze Asistanı olarak katıldığım bir araştırma kazısı yapıldı.
Camiin güney duvarı ortaları altında bir kemer izinden hareketle yapılan bu kazıda, kuzeye doğru uzayan ve kiliseye ait olduğu anlaşılan 6-7 metre uzunluğunda bir koridor ortaya çıkarıldı. Sonradan örüldüğü anlaşılan bir duvarla kesilen bu koridorun devam ettiği, sağa ve sola ayrılarak kilisenin mahzenine ve katakompuna (yeraltı mezar odalarına) açıldığı tahmin edildi. Buna göre, camiin kilisenin esas mekânı üzerine inşa edilmiş olacağı fikri ağır¬lık kazandı.
1915 yılında Urfa’daki Ermeni isyanında isyancılar daha fazla silah alabilmek için Ulu Camii’nin bodrumunda bulunan değerli halıları gizlice alıp Halep’te satmışlar ve bu parayla da ağır silahlar satın almışlardır. (Kaynak: Halil Özşavlı., URFA ERMENİLERİ/Sosyal, Kültürel ve Siyasi Hayat, Gazi Kitabevi, Akara, 2013, sayfa 85.)
Bu bilgiden Aziz Stefanos Kilisesi’nin mahzeninin (bodrum) 1915 yılında caminin deposu olarak kullanıldığı, ancak burasının sonradan kapatıldığı anlaşılmakta, bu deponun girişinin ise nereden olduğu maalesef bilinmemektedir.
Ayrıca 1979 yılında caminin batı duvarı ortalarında görülen, bugün kaldırım altında kalan girişi kapatılmış kemerden de caminin altına inildiği anlaşılmaktadır."
Ulu Cami bodrum katının açığa çıkarılması bekleniyor.
Haber: Gaffar Kaymaz
1
2
3
4
5
6
7
