Medya özgürlüğü bir çok AB ülkesinde ″tehlikeli bir şekilde kırılma noktasına yakın″

Berlin merkezli Avrupa Sivil Özgürlükler Birliği, Liberties , gazetecilere yönelik yaygın tehditlere ve kamu yayıncılarının bağımsızlığına yönelik saldırılara dikkat çekerek, medya özgürlüğünün AB genelinde gerilediğini ve bazı ülkelerde “kırılma noktasına tehlikeli bir şekilde yakın” olduğunu söyledi.

Berlin merkezli Avrupa Sivil Özgürlükler Birliği (Liberties), 19 ülkede 37 hak grubuyla birlikte hazırladığı yıllık medya özgürlüğü raporunda, daha önce tespit edilen endişe verici eğilimlerin 2023 yılında da devam ettiğini, ancak AB çapında yeni mevzuatın iyileşme umudu verebileceğini söyledi.

Liberties'in kıdemli avukatlık sorumlusu Eva Simon, “Medya özgürlüğü, birçok ülkede ulusal hükümetler tarafından kasıtlı olarak zarar verilmesi veya ihmal edilmesi sonucunda AB genelinde açıkça düşüşte” dedi.

Simom “Medya özgürlüğündeki düşüş hukukun üstünlüğündeki düşüşle el ele gitmektedir. İkisi arasında yakın bir korelasyon var. Bu otoriter rejimlerin oyun kitabıdır.” diyerek yeni AB medya mevzuatının “potansiyeli olduğunu” ancak düzgün bir şekilde uygulanması gerektiğini söyledi.

Liberties, Avrupa'nın medya ortamının geçen yıl da medya sahipliğinin yoğunluğu, sahiplik şeffaflığına ilişkin yetersiz kurallar ve kamu medyasının bağımsızlığına ve mali durumuna yönelik çok sayıda tehditle damgalanmaya devam ettiğini söyledi.

Ayrıca birçok üye ülkede gazetecilere yönelik çok sayıda tehdit, gözdağı, izleme ve şiddet vakasının yanı sıra blok genelinde ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim üzerindeki kısıtlamaları da belgeledi.

Liberties, Avrupa Komisyonu'nun üye devletlerin yeni Avrupa Medya Özgürlüğü Yasası'nı uygulamalarını yakından takip etmesini tavsiye etti; Simon bu yasanın tavizlerine rağmen medya özgürlüğünün geliştirilmesi için yasal bir temel oluşturduğunu söyledi.

“Pek çok şey ulusal hükümetlere ve yetkililere bağlı olacak ancak bu yasa, medya bağımsızlığı, gazetecilerin izlenmesi ve benzeri konuların gerçekte ne anlama geldiğine karar verecek bir Avrupa mahkemesine dava açılabileceği anlamına geliyor” dedi.

Simon, bazı AB üye ülkelerinde gazetecilere karşı rutin olarak kullanılan, halkın katılımına karşı kötü niyetli stratejik davaları (Slapps) hedef alan yeni bir AB direktifinin de bir etkisi olması gerektiğini, ancak yine de uygulamanın önemli olacağını söyledi.

Hırvatistan, Fransa, Almanya, Yunanistan ve İtalya gibi ülkelerde gazetecilerin 2023 yılında fiziksel saldırılara maruz kaldığı belirtilen raporda, Macaristan ve Slovakya'da muhabirlerin seçilmiş siyasetçilerin taciz ve tehditleriyle karşı karşıya kaldığı kaydedildi.

Rapora göre Romanya ve İsveç'te polis, kaynak yetersizliği ya da irade eksikliği nedeniyle gazetecilere yönelik saldırıları gerektiği gibi soruşturamazken, Fransa ve Bulgaristan'da polis memurları bizzat gazetecilere saldırdı.

Hırvatistan, Yunanistan, İtalya, Hollanda ve İsveç'te gazetecilere karşı yaygın olarak soruşturmalar açılırken, Almanya, Yunanistan, Hollanda ve Polonya'daki muhabirler Pegasus ve Predator gibi casus yazılımlarla izlemeye alındı.

Slovakya'da medya sahipliği yoğunluğu yüksek kalmaya devam etmiştir; birçok medya şirketi sadece birkaç kişiye aittir ve bu durum medyadaki seslerin çeşitliliğini tehdit etmekte ve önyargı riskini artırmaktadır.

Almanya, Macaristan, Litvanya ve Hollanda'da hükümeti eleştiren gazeteciler kendilerini basın toplantılarından veya diğer resmi etkinliklerden dışlanmış veya erişmeleri gereken belgelere erişimleri engellenmiş olarak buldular.

Slovakya'da popülist başbakan Robert Fico, “açıkça düşmanca tutumlar sergilemekle” suçladığı dört medya kuruluşuyla “tüm iletişimi kesti”. Hükümeti bu ay kamu yayıncısı RTVS'nin elden geçirilmesini öngören tartışmalı bir yasa tasarısını onayladı.

Liberties, Macaristan'da kamu hizmeti medyasının halihazırda “tamamen hükümetin boyunduruğu altında” olduğunu ve yayınlarının “her zaman iktidardaki Fidesz partisinin çıkarları doğrultusunda önyargılı ve tek taraflı habercilikle karakterize edildiğini” söyledi.

Macaristan'ın ötesinde, yeni başbakan Donald Tusk'un önceki hükümetin müdahalelerini geri çekmeye çalıştığı Polonya'da kamu yayıncılığının “belirsizlik içinde” olduğunu ve Hırvatistan ve İtalya'daki hükümetlerle ilgili endişelerin arttığını söyledi.