Arjantinin zar’ı

Arjantin, pazar günü sağcı özgürlükçü Javier Milei'yi yeni cumhurbaşkanı seçti ve üç haneli enflasyon, yaklaşmakta olan ekonomik durgunluk ve artan yoksulluğun hırpaladığı bir ekonomiyi düzeltmek için radikal görüşlere sahip dışarıdan birine karşı zar attı.

Arjantin, Pazar günü sağcı özgürlükçü Javier Milei'yi yeni cumhurbaşkanı seçti ve üç haneli enflasyon, yaklaşmakta olan ekonomik durgunluk ve artan yoksulluğun hırpaladığı bir ekonomiyi düzeltmek için radikal görüşlere sahip dışarıdan birine karşı zar attı. Ana akım siyasi kesime karşı bir seçmen öfkesi dalgasına kapılan Milei, beklenenden daha geniş bir farkla kazandı ve oyların yaklaşık %56'sını aldı.

Milei'nin karşılaştığı zorluklar çok büyük. 10 Aralık'ta göreve başlayacak olan Milei’nin, %143'lük enflasyonu, karmaşık sermaye kontrollerini, Uluslararası Para Fonu'nun gıcırdayan 44 milyar dolarlık borç programını, yaklaşmakta olan resesyonu ve JPMorgan'ın eksi 15,3 milyar dolara sabitlediği net döviz rezervlerine sahip bir ekonomiyi düzeltmesi gerekecek. Milei ekonomik şok terapisi sözü veriyor. Planları arasında merkez bankasının kapatılması, pesonun düşürülmesi ve harcamaların kısılması yer alıyor.

Enflasyonu düşürmek amacıyla Arjantin merkez bankası gösterge faiz oranını %133'e yükseltti; bu da peso cinsinden tasarrufları teşvik ediyor, ancak krediye erişime ve ekonomik büyümeye zarar veriyor.

Milei, sermaye kontrollerini hızla geri alma ve sonunda ekonomiyi dolarize etme sözü verirken, yakın gelecekte keskin bir devalüasyonun resmi ve paralel oranları birbirine yaklaştırması muhtemel.

Arjantin'in merkez bankası döviz rezervleri 2006'dan bu yana en düşük seviyesine yakın ve net anlamda analistler, büyük bir kuraklığın soya, mısır ve buğday gibi temel nakit mahsullerin ihracatını etkilemesinin ardından negatif bölgede olduğunu düşünüyor. Düşük rezervler, ülkenin büyük alacaklı Uluslararası Para Fonu'na (IMF) ve özel tahvil sahiplerine olan borçlarını geri ödeme ve aynı zamanda önemli ithalatları karşılama kabiliyetini tehdit ediyor. Arjantin'in gıcırdayan 44 milyar dolarlık IMF programını yenilemesi gerekecek.

Hükümet, maliyetlerin bir kısmını karşılamaya yardımcı olmak için Çin'le uzatılmış para birimi takası konusunda anlaştı ve Brezilya gibi önemli ticaret ortaklarına yapılan bazı ödemeleri ertelemek zorunda kaldı.

Latin Amerika'nın üçüncü büyük ekonomisi, kısmen mısır ve soya mahsullerini yarı yarıya azaltan son kuraklığın etkisiyle bu yıl %2 küçülme yolunda ilerliyor. Üç haneli enflasyonun yanı sıra, maaşlar ve tasarruflar aşındıkça insanların beşte ikisinin hali hazırda yoksulluk sınırının altında yaşamasıyla bu durumun yoksulluk seviyelerini daha da keskinleştirmesi bekleniyor.

Arjantin'de 12 milyar dolarlık bir enerji açmazı da var: Enerji faturalarını normalin yüzde 15'inin altında tutan bu sübvansiyonlar için Milei, tüm sübvansiyonları keseceğini söyledi ancak bunun yavaş yavaş yapılması gerektiğini de kabul etti. Çünkü uygulanan ekonomi politikası yüzünden nüfusun beşte ikisini yoksulluğa sürüklendi ve Sübvansiyonlar acıyı hafifletmeye yardımcı oluyordu.

Ancak Arjantin'in derin bir mali açığı, negatif net dolar rezervleri var ve IMF'ye, tahvil sahiplerine ve son zamanlarda Çin'e olan borçlarıyla riskli bir köstebek oyunu oynuyor. Ekonomistler ve enerji analistleri genel olarak dünyanın en büyük ikinci kaya gazı rezervlerine ve devasa Vaca Muerta (kaya petrolü) oluşumunda kaya petrolü bakımından dördüncü sıraya sahip olan ülkenin, geçen yıl GSYİH'nın %2'sine yakın olan sübvansiyonları kesmesi gerektiği konusunda hemfikir. Tüm bu sübvansiyonlar parasal emisyonla finanse ediliyor. Bu da bir şekilde tüm nüfus tarafından enflasyon aracılığıyla ödeniyor.

Milei'nin zaferi Arjantin'in siyasi manzarasını ve ekonomik yol haritasını sarsacak ve tahıl, lityum ve hidrokarbon ticaretini etkileyebilir. Milei, "komünistlerle" uğraşmayacağını söyleyerek Çin ve Brezilya'yı eleştirdi ve ABD bağlarının güçlendirilmesinden yana olduğunu söyledi.

Yurtiçinde ise TCMB’den faiz beklentisi fixlendi desek yanılmamış oluruz. En son dün’ Societe Generale analistleri de Kasım toplantısında politika faizinin 250 baz puan artışla yüzde 37,50 seviyesine ve Aralık ayında da benzer bir hamle ile politika faizinin yıl sonunda yüzde 40'a çıkarılacağını tahmin ederken, Türkiye'nin CDS'i ise, 343,1 baz puan ile 19 Mart 2021'den bu yana görülen en düşük seviyeyi geriliyordu. Bunda; enflasyonla mücadele de kararlılık vurgusu, para politikasında başlayan normalleşme süreci, Fed'in güvercinleşmesi ve faiz oranlarında zirvelerin görüldüğüne olan inançla gerileyen ABD 10 yıllık getirileri ve gelişmekte olan ülkelerin risk priminde iyileşmenin yansımasına ana etmenler olarak dikkat çekmektedir.

MANŞETTE ÖNE ÇIKANLAR

Moody's Investors Service yaptığı açıklamada, dolar bazlı küresel finansal sistemin temelini oluşturan ABD borçlanma kağıtlarına yönelik yapısal talebin, son dönemde Hazine piyasasında yaşanan dalgalanmalara rağmen güçlü kalmaya devam ettiğini vurguladı.

Avrupa Birliği (AB), enerji krizi nedeniyle geçen yıl uygulamaya geçirilen ve yüksek enerji maliyetlerinde şirketleri desteklemeyi kolaylaştıran olağanüstü tedbirlerin gelecek yılın Haziran ayı sonuna kadar uzatılmasına karar verdi.

Avrupa Merkez Bankası (AMB) Yönetim Konseyi üyesi Francois Villeroy de Galhau, Avrupa Merkez Bankası'nın muhtemelen birkaç çeyrek boyunca faiz oranlarını yüzde 4'te tutacağını ve Kovid tahvil alım portföyünü planlanandan daha erken kapatabileceğini söyleyerek, enflasyonla mücadelede aceleci gevşeme beklentilerine karşı geri adım attı.

Uluslararası yatırımcıların ilk yarıda yüzde 11,2 eriyen Türkiye’deki varlık ve alacaklarının tutarı 3’üncü çeyrekte yüzde 8,6 artışla 602,4 milyar dolara ulaştı.

Societe Generale (SocGen) analistleri TCMB'nin Kasım toplantısında politika faizinin 250 baz puan artışla yüzde 37,50 seviyesine çıkacağı beklentisini paylaştı. SocGen Aralık ayında da benzer bir hamle ile politika faizinin yıl sonunda yüzde 40'a çıkarılacağını tahmin etti.

Sabancı Holding, Avrupa'nın kalbinde teknoloji üssü kurdu. Münih'te Sabancı Teknoloji Merkezi'ni kurarak inovasyonda önemli bir eşik atlayan holding, 9 ayda 33.3 milyar TL yatırım yaptı. 3 yeni alana odaklanan Sabancı, yeni satın almalara da sıcak bakıyor.

Richmond Federal Rezerv Başkanı Thomas Barkin, enflasyonun muhtemelen "inatçı" kalacağını ve Fed'i yatırımcıların beklediğinden daha uzun süre faiz oranlarını yüksek tutmaya zorlayacağını söyledi.

New York Fed'in 3 aylık Kredi Erişimine Tüketici Beklentileri Anketi'ne göre, 2022'deki %44,8 ve salgın öncesi 2019 seviyesi olan %45,8'e göre %41,2 olan başvuru oranlarıyla geçen yıl kredilerde "kayda değer" bir düşüş yaşandı.

Çin yuanı, Çin MB'nin belirlediği çok daha güçlü bir orta nokta fiksingi ve daha istikrarlı Çin-ABD ilişkilerinin etkisiyle bu sabah ABD dolar karşısında yaklaşık dört ayın en yüksek seviyesine ulaştı.

Kaynak A1 Capital

Hibya Haber Ajansı